| PWOFIL ESTATISTIK KONPARE POU SIS PEYI: AYITI, DOMINIKANI, JAMAYIK, KIBA, LEND AK NIJERYA Prepare pa Maks Blanchè (Max Blanchet) , 8 Septanm 2013 | |||||||||||
| KIBA | DOMINIKANI | AYITI 4) | LEND | JAMAYIK | NIJERYA | ||||||
| Endèks sou devlopman imen (HDI ann angle) 1,2,3) | 0.78 | 0.702 | 0.456 | 0.554 | 0.73 | 0.471 | |||||
| Klasman parapò a HDI sou 187 peyi | 59 | 96 | 161 | 136 | 85 | 153 | |||||
| Esperans vi lè yon moun fèt, lane | 79.3 | 73.6 | 62.4 | 65.8 | 73.3 | 52.3 | |||||
| Mòtalite timoun jiska 5 lane sou 1,000 timoun ki fèt vivan | 6 | 27 | 165 | 63 | 24 | 143 | |||||
| Mòtalite matènèl (kantite manman ki mouri pou 100,000 nesans) | 73 | 150 | 350 | 200 | 110 | 630 | |||||
| Pousantaj granmoun ki konn li ak ekri, % | 99.8 | 89.5 | 48.7 | 62.8 | 86.6 | 61.3 | |||||
| Revni Nasyonal Brit pou chak moun an Pouvwa Dacha Egalego (PPP, an US $ 2005), 5) | 5,539 | 8,506 | 1,070 | 3,285 | 6,701 | 2,102 | |||||
| Kantite moun ki genyen telefòn fiks oubyen mobil pou 100 abone | 19.2 | 99.8 | 40.5 | 64.3 | 127.5 | 55.8 | |||||
| Popilasyon total an milyon moun | 11.25 | 10.18 | 10.26 | 1,258.35 | 2.76 | 166.63 | |||||
| Dansite demografik, kantite moun pa mil kare/oubyen kilomèt kare | 265/102 | 544/210 | 957/370 | 991/383 | 650/251 | 467/180 | |||||
| 1) Premye Rapò Sou Devlopman Imen (Human Development Report ann angle) te entwodi yon nouvo mwayen pou mezire devlopman ki konbine estatistik sou esperans vi, nivo edikasyonèl ak revni pou devlope yon sèl endèks sou Devlopman Imen, HDI an angle. Se yon gwo ekonomis endyen — Amatya Senn ki resevwa Pri Nobèl pou travay li kòm ekonomis — ki te devlope konsèp sa a. Sa te reprezante yon gwo pwogrè lè Nasyonzini te vin kreye yon sèl estatistik ki sèvi kòm yon referans pou devlopman sosyal epi ekonomik. Pou chak dimansyon estadistik, HDI tabli yon maksimòm ak yon minimòm ant 0 epi 1. Plis HDI yon peyi wo, plis peyi sa a devlope. Estatistik mwen prezante nan analiz sa a soti nan Rapò Pwogram Nasyonzini pou Devlopman (UNDP ann angle) ki pibliye ane sa a. Li analize epi klase 187 peyi nan lemonn, pami yo Ayiti.
2) Mwen mete 6 peyi sou tablo sa a: Ayiti, yon peyi ki santral nan konparezon sa a, twa peyi (Dominikani, Jamayik ak Kiba) ki nan vwazinaj li nan Karayib la epi tou Lend ak Nijerya ki se referans pou Lazi ak Lafrik.
3) Angwo, peyi Dayiti genyen anpil reta parapò a vwazen l yo nan Karayib la (Kiba, Dominikani ak Jamayik ki klase 59, 96 epi 85 sou echèl HDI); epi tou Ayiti angwo sou menm nivo ak Lend epi Nijerya ki klase 136 epi 153. Bò kote pal, Ayiti klase 161.
4) Angwo, estatistik pou Ayiti bay gwo tètchaje: esperans vi lè yon moun fèt (62.4 lane), mòtalite timoun jiska 5 lane (165 pou 1,000 timoun ki fèt vivan), mòtalite matènèl (350 manman ki mouri pou 100,000 nesans), pousantaj granmoun ki konn li ak ekri (48.7), ba anpil espesyalman lè nou konpare y ak estatistik pou Kiba — yon peyi ki se referans pou pifò peyi sou latè — kote estatistik sa a yo, nan menm lòd, se 79.3, 6, 73, epi 99.8
5) HDI esaye konpare 187 peyi kote nivo pri yo diferan. Pou moun kapab konpare estatistik ekonomik nan peyi sa a yo, yo fèt pou mete y sou baz menm lajan oubyen monnen. Olye yo sèvi ak to dechanj sou mache komèsyal, yo fèt pou sèvi ak to dechanj ki baze sou Pouvwa Dacha Egalego (Purchasing Power Parity, PPP ann angle) ki pran an konsiderasyon diferans nan pri ki egziste nan chak peyi sa a yo. Revni nasyonal brit pou chak moun an Pouvwa Dacha Egalego bay yon evalyasyon estanda lavi nan chank peyi sa yo ki miyò
|
|||||||||||
|
|
|||||||||||
| . | |||||||||||
No comments yet.